Jong Ouderverlies |
‘Kom terug’ Als ik die woorden eens zo zacht kon zeggen dat niemand ze kon horen, dat niemand zelfs kon denken dat ik ze dacht… en als iemand dan terug zou zeggen of desnoods alleen maar terug zou denken, op een ochtend: ‘Ja.’ Toon Tellegen |
Wanneer een vader of moeder jong is overleden… |
Stil staan bij dat heel verdrietige stuk van al zo lang geleden dat je vader of moeder stierf, dat is toch echt een hele stap. Dat doe je niet zomaar. En je vraagt je ook af of je er wel wijs aan doet. Wordt het verdriet dan niet juist erger? Daarover gaat deze informatie. Het informeert je over manieren van omgaan met dit grote gemis, hoe je dat zoveel jaren op de been heeft gehouden, maar nu niet meer lijkt te voldoen. Het vertelt ook waarom de pijn, de boosheid, het gemis alleen maar erger lijkt te worden. |
Eenzaam |
Drie op de tien mensen verliest een ouder voor hun 23e levensjaar. Iedereen kent ook haast wel iemand bij wie dat gebeurt. Wat meestal niet wordt getoond, is de pijn die het op latere leeftijd geeft. Het lijkt allemaal zo goed te gaan, zulke sterke vrouwen en mannen, klaar staand voor een ander, niks is hun teveel. Maar wat is er allemaal vooraf gegaan? En wat speelt zich van binnen af bij die man/vrouw die zo jong zijn of haar vader/moeder verloor. Dat is een eenzaam gebied, waar maar heel weinig mensen worden toegelaten. Meestal niemand, zelfs zijzelf niet. Het wordt nooit meer gewoon. Hoe is dat zo gekomen? Wanneer je kind bent, en je vader of moeder sterft, is het verlies vaak amper te beseffen. Het leven gaat toch door, en soms was de ontstane rust, na bijvoorbeeld een lang ziekbed of meerdere opnames in bijvoorbeeld een psychiatrisch ziekenhuis, ook op een bepaalde manier prettig. Kinderen willen ook graag dat het weer allemaal ‘gewoon’ wordt. Alleen, het wordt nooit meer gewoon, nooit meer zoals het was. Het betekende ook dat je als kind verder leefde met de ouder die overbleef, en die kan:
|
Flink zijn |
Het verdriet delen, gebeurt vaak niet. Zeker als we spreken over twintig jaar of langer geleden. De dood werd bij kinderen vandaan gehouden. En het verdriet is ook te groot voor iedereen. Vanuit het niet kunnen delen, ontstaat het zwijgen. Zwijgen wat op den duur zo verstikkend werkt. En vaak resulteert in verlaat verdriet. Er is geen plek voor rouw, huilen doe je in je eentje. Als kind beschik je ook nog niet over het vermogen tot delen, en de overgebleven ouder wil je ook niet extra belasten. Je gaat mee in het gedrag van zwijgen, flink zijn, je schouders eronder zetten, tonen dat je een sterke meid of een flinke jongen bent die geen last bezorgt. De beloning op het flink zijn is zo belangrijk, want het is per slot van rekening een vorm van liefde en erkenning waaraan ieder mens behoefte heeft. “Ik heb geen traan meer gelaten, ik heb het zelf moeten doen en dat deed ik ook”, vertelde een vrouw die 13 was toen haar moeder na 3 jaar overleed aan kanker. “Maar afscheid heb ik nooit van haar genomen, realiseer ik me nu pas”, vervolgt ze. “Eigenlijk ben ik steeds op zoek, en ik zoek het in relaties en in vriendschappen. Ik zoek naar dat onvoorwaardelijke, van die liefde waarin je gewoon kan geloven, maar ik durf er niet meer in te geloven.” En stilletjes erachter aan, zegt ze: “Ik ben zo op zoek naar háár…”. |
Afscheid? |
Kan je afscheid nemen als je 13 bent, als je een jong mens bent? Kinderen kunnen het tot zover ze een dergelijk verlies kunnen bevatten. En de rest komt later, stukje bij beetje, totdat het een geheel wordt en het integreert in hun leven. Dan is het leven al een stuk verder. Eerst is er nog die periode van zonder die ene dierbare ouder verder met elkaar leven. Wanneer moeders sterven, komt er vaak al snel (vaak binnen twee jaar na het overlijden) een nieuwe ‘moeder’, die de zorg voor de kinderen en het huishouden op zich neemt. Minder vaak een nieuwe ‘vader’. Soms is de nieuwe ‘ouder’ ook weduwe of weduwnaar geweest en komt de foto van jouw overleden vader/moeder naast die andere dode ouder… De plek die wordt ingenomen door een ander, de verliefdheid, je overbodig voelen. Beslist geen simpele tijden voor kinderen. En, ik schreef het al eerder, tegelijk willen kinderen ook zo ontzettend graag dat het leven weer gewoon wordt, zoeken de vertrouwdheid van school, het normale. Maar van binnen zijn ze ineens niet meer als hun leeftijdsgenootjes, en dat is een ontzettend moeilijk gevoel, wat kinderen ook niet kunnen omschrijven. Ook op die manier raak je eenzaam, maar heel onzichtbaar. Wat is er allemaal zichtbaar veranderd: nooit meer met z’n allen op vakantie, de lege plek aan tafel, de ongebruikte fiets, de kookboeken waarin niemand meer kijkt enz. |
Overleven en Verlaat Verdriet |
Vanuit de pijn en de drang tot verder leven, ontstaat gedrag die je door het leven helpt. Als jong volwassene, en daarna. Overlevingsmechanismen zijn het, zoals:
Het resulteert in niet meer goed weten wie je nu eigenlijk bent, wat je werkelijk wil en hoe daar vorm aan te geven. Van binnen breken Gebeurtenissen als: nieuwe relatie krijgen/huwelijk/zelf vader of moeder worden/scheiding/zelf ernstig ziek worden/in nabije kring een vergelijkbare situatie meemaken, je kind die de leeftijd bereikt die jij had toen je vader/moeder overleed, zelf ouder worden dan je vader of moeder ooit is geworden. Het maakt iets in je los, verlaat verdriet, wat je het liefst ook maar weer terug wil duwen. Wat zal ik me aanhalen, zo lang geleden, maak ik het daarmee niet erger, en het gaat toch goed met me, ik heb alles… En toch. |
En toch ….. |
En over dat ‘en toch’ gaan vaak de gesprekken. Het blijkt goed te zijn om hulp te zoeken, en de praktijk wijst uit dat het zelfs een verademing is om te horen dat je niet de enige bent. Dat het echt helpt om je hele verhaal van toen vaak voor het eerst in al z’n details te vertellen, en van daaruit begrijpt waarom je leven nu soms zo moeilijk is. Het biedt perspectief voor echt leven in plaats van overleven. De gesprekken, wat gebeurt daar. Je vertelt jouw hele verhaal van toen, hoe oud je was, wat je je kan herinneren van die tijd, het afscheid, de uitvaart, de mensen van toen. Je gaat op zoek naar waar je nu precies verdriet om hebt en van daaruit kijken naar je leven van nu. We noemen het vaak verlaat verdriet. Welke mechanismen staan je in de weg, moet dat nog? Wat wil je en kan je nu afsluiten om van overleven tot leven te komen. En hoe doe je dat ‘loslaten’. |
Werkwijze |
Mijn werkwijze is persoonlijk, zorgzaam en met beide voeten op de grond. |
Hoe vaak |
De meeste mensen gaan na 8 gesprekken weer hun eigen weg, en spreken dan af en toe nog eens af. Als een soort van onderhoud zou je kunnen zeggen. |
